www.kanonier.fora.pl

kawalerzysta · Gość

A

Adiutant - oficer przeznaczony do dyspozycji wyższego dowódcy, w kawalerii II RP adiutant przysługiwał od stanowiska dowódcy pułku.

B

Bateria - oddział artylerii, w tym także artylerii konnej składający się z kilku plutonów.

Bombardier - stopień w artylerii, w tym także artylerii konnej, odpowiednik starszego szeregowca.

Brygada - związek taktyczny, w kawalerii złożony z kilku pułków jazdy oraz dywizjonu artylerii konnej, prócz tego w skład brygady zależnie od okresu wchodzić mogły różne oddziały towarzyszące jak np. pododdział pionierów, łączności, bateria przeciwlotnicza, batalion strzelców (piechoty).

Buńczuk - chwast z ogona końskiego na drzewcu z ozdobną głowicą, nagroda przechodnia w kawalerii i artylerii konnej, w czasach Pierwszej Rzeczypospolitej oznaka władzy hetmańskiej.

C

Chochoł - słomiany manekin służący do ćwiczeń z białą bronią.

Cięcie - rąbanie szablą, "Regulamin kawalerii" z roku 1931 dopuszczał stosowanie następujących cięć: z góry, w prawo, z dołu, dla kadry zawodowej także w lewo w dół.

Czaprak - filcowy podkład pod siodło obszyty skórą lub ozdobnym materiałem.

D

Derka - gruby koc zastępujący przy niektórych typach siodeł czaprak.

Dragoni - jazda walcząca pieszo, strzelcy konni, w II RP przez krótki okres czasu nazwa jazdy dywizyjnej, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie (po 1939) nazwa zmotoryzowanych pułków kawaleryjskich wchodzących w skład brygad pancernych.

Dywdyk - ozdobny rodzaj czapraka, znacznie od niego większy, stosowany w orkiestrach na konie kotlistów.

Dywizja - związek taktyczny w skład którego wchodzą brygady i oddziały towarzyszące.

Dywizjon - w kawalerii dwa szwadrony, w artylerii konnej kilka baterii.

Działon - najmniejsza jednostka artylerii złożona z działa z jaszczem i przodkami oraz z obsługi.

E

Etyszkiety - zakończone sznurami ozdobne sznury, pierwotnie służyły zabezpieczeniu czapki przed zgubieniem.

F

Fartuch - barwne okrycie kotłów w orkiestrach.

Flankier - szperacz konny.

Frencz - rodzaj kurtki oficerskiej z czterema dużymi naszywanymi kieszeniami.

Furażerka - miękkie nakrycie głowy bez daszka.

G

Gomuła - masa gliniana do ćwiczeń w rąbaniu szablą.

H

Harcownik - kawalerzysta w luźnym szyku.

Huzarzy - rodzaj lekkiej jazdy, w Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie jeden z pułków przyjął miano huzarów.

Kawalerzysta · Gość

J

Jaszcz - pojazd konny służący do przewożenia amunicji w artylerii.

Juk - siodło juczne służące do przewożenia na koniu ładunków, istniały np. juki pod ckm, amunicyjne, łączności, sanitarne, pionierskie.

K

Kanonier - stopień w artylerii, odpowiednik szeregowca.

Kantar - patrz uździelnica.

Karabinek - kbk, broń strzelecka o skróconej w stosunku do karabinu lufie i o mniejszej wadze, typowa dla kawalerii.

Karwasze - skórzane obszycia spodni do jazdy konnej chroniące materiał spodni przed przetarciem.

Kiełzno - wędzidło, munsztuk lub pelham. Metalowe części uzdy wkładane koniowi do pyska.

Kitel - typ rosyjskiej oficerskiej kurki polowej.

Koalicyjka - nazwa zwyczajowa paska noszonego przez prawe ramię przez oficerów jako część pasa głównego.

Kocioł - perkusyjny instrument muzyczny używany w kawalerii zamiast bębnów, wożony przed siodłem kotlisty, występował w parach.

Kokarda - oznaka w barwach narodowych noszona na czapkach lub mundurach wojskowych.

Koniowiąz - belka przed stajnią zaopatrzona w metalowe kółka służące do przywiązywania koni.

Koniowodny - żołnierz trzymający konie spieszonych jeźdźców lub prowadzący konie juczne.

Kordony - sznury przy nakryciach głowy.

Kotlarz - patrz pauker.

Kotlista - patrz pauker.

Krakus - w II RP członek konnego przysposobienia wojskowego.

Kulbaka - zwyczajowe określenie siodła wojskowego, dawniej typ siodła.

L

Lampas - kolorowy pas sukna naszyty na zewnętrznym szwie spodni lub na ozdobnym czapraku.

Lanca - broń drzewcowa złożona z grotu, drzewca i tylca, wyposażona w uchwyt, temblak i pętlę na nogę.

Litaury - patrz kocioł.

Luzak - jeździec prowadzący konie, a nie będący w szeregu, żołnierz opiekujący się koniem oficerskim.

Ł

Łęk -

Łoza - rózga grubośći około półtora centymetra przeznaczona do ćwiczeń cięć szablą. Łozy ustawiano w rzędzie w odstępach kilkumetrowych, jeździec jadąc w galopie miał za zadanie ścięcie ich.

M

Maciejówka - typ miękkiej okrągłej czapki noszonej przez ułanów Legionów Polskich.

Maneż - patrz ujeżdżalnia.

Mantelzak - sukienny pokrowiec w postaci wałka na płaszcz i przedmioty osobiste, przeważnie ozdobny troczony za tylnym łękiem. W II RP w plutonach trębaczy element dekoracyjny.

Munsztuk - jeden z rodzajów kiełzna, wzmacnia działanie wędzidła na pysk konia ułatwiając powodowanie nim.

Muszkieterki - rękawice skórzane z mankietami wprowadzone do umundurowania oficerów kawalerii w roku 1936.

Kawalerzysta · Gość

N

Napierśnik - część siodła, rzemienie nie pozwalające zsunąć się siodłu do tyłu.

O

Ogłowie - część uzdy upięta na głowie konia. Ogniomistrz - stopień w artylerii odpowiadający wachmistrzowi i sierżantowi.

Ostrogi - metalowa część oporządzenia jeździeckiego wzmacniająca działanie łydek podczas jazdy konnej, przypinane paskami lub łańcuszkami do butów lub przybijane do obcasów.

Owsiak - płócienny, parciany lub skórzany kiszkowaty worek na rezerwową porcję owsa, troczony do siodła.

P

Patka - naszywka na kołnierzu w kształcie zbliżonym do prostokąta, w barwie broni lub służby.

Pauker - kotlarz, kotlista, muzyk grający na kotłach w kawalerii.

Pelham - kiełzno stanowiące połączenie wędzidła i munsztuka, jego zaletą jest łatwość obsługi.

Pierścienie - koła metalowe do ćwiczeń w pchnięciach lancą.

Pionier - żołnierz oddziału pionierów, wcześniej oddziału technicznego.

Pluton - w kawalerii najmniejszy oddział dowodzony przez oficera, składający się z kilku sekcji. W artylerii konnej z działonów.

Pluton trębaczy - zwyczajowa nazwa nieetatowych orkiestr w kawalerii i artylerii konnej.

Płomień - wyszywana lub haftowana ozdoba fanfar i trąbek w orkiestrach wojskowych.

Podogonie - rzemienie niedopuszczające do przesuwania się uprzęży do przodu.

Podpierśnik - patrz napierśnik.

Podpinka - dwuczęściowy pasek przy czapkach opuszczany pod brodę celem zabezpieczenia czapki przed spadnięciem, podpinka z galonu jako ozdoba czapek, zwłaszcza oficerskich.

Polówka - popularna nazwa miękkiej rogatywki polowej.

Potnik - filcowy lub płócienny podkład pod czaprak, wchłaniający pot konia.

Proporczyk - chorągiewka o charakterystycznym kształcie, przywiązywana do lanc, a następnie także noszona w pomniejszeniu na kołnierzu kurtek i płaszczy w oddziałach kawalerii, także na antenach wozów bojowych.

Przodek - dwukołowa przednia, dyszlowa część pojazdu artyleryjskiego, do której doczepiano działo lub jaszcz. Wewnątrz pojemnik na sprzęt oraz część amunicji. Występował także przy nowszych typach taczanek ckm i łączności.

Pułk - oddział taktyczny złożony z kilku szwadronów.

Puślisko - rzemień do połączenia strzemienia z siodłem.

R

Rabaty - wyłogi, ozdobne część przednia kurtek ułańskich (ułanek), odmiennego niż mundur koloru. Rapcie - długie paski do przypięcia szabli u pasa w położeniu skośnym i luźno. Remont - młody koń wojskowy wymagający ujeżdżenia i przygotowania do służby. Rogatywka - polska czapka wojskowa o charakterystycznym kształcie, w kawalerii na rogatywkach garnizonowych umieszczano barwne otoki odpowiadające swym kolorem barwie pułku.

Rotmistrz - stopień w kawalerii, odpowiednik kapitana.

Rząd na konia - uzda i siodło z pełnym wyposażeniem, w zależności od potrzeb umożliwiające jazdę konną. Np. rząd wojskowy, sportowy.

Kawalerzysta · Gość

S

Sakwa - torba, przeważnie skórzana, przyczepiona do siodła, na przedmioty wyposażenie jeźdźca i konia. Przy siodle symetrycznie umieszczano dwie sakwy. Saperka - łopatka noszona przy pasie, dawniej troczona przy siodle.

Sekcja - najmniejszy oddział w kawalerii w skład którego wchodziło kilku ludzi, kilka sekcji tworzyło pluton.

Siodło - część rzędu końskiego służąca jeźdźcowi do siedzenia.

Siodło woltyżerskie - płaskie siodło bez łęków z uchwytami do uprawiania woltyżerki.

Skok adiutancki - sposób siadania na konia, jeździec podchodzi do konia, chwyta lewą reką grzywę lub siodło i rzutem prawej nogi wskakuje na siodło.

Strzelec konny - szeregowiec w pułkach strzelców konnych.

Strzemię - metalowy element siodła wiszący na puślisku, służy do oparcia stopy jeźdźca.

Sygnałówka - trąbka sygnalisty.

Szabla - broń sieczna.

Szarża - ostatnia faza natarcia w szyku konnym, wykonywana cwałem.

Szasery - zwyczajowe określenie spodni wieczorowych z lampasami.

Szaszka - typ szabli w armii rosyjskiej i radzieckiej, pochodzenia kaukaskiego, charakterystyczny jest ich sposób noszenia krzywizną do przodu, odwrotnie jak w przypadku szabli.

Szewron - naszywka z galonu lub taśmy wełnianej w kształcie litery V, noszona na rękawach munduru.

Sztyblety - trzewiki czarne lakierowane do spodni wieczorowych (szaserów).

Sztylpy - kamasze skórzane okrywające golenie, noszone do trzewików zamiast butów z cholewami.

Szwadron - jednostka taktyczna w kawalerii, składająca się z plutonów.

Szwoleżer - szeregowiec w pułkach szwoleżerów, które od pułków ułanów różniły się wyłącznie nazwą i umundurowaniem (okrągłe czapki zamiast rogatywek).

Szwoleżerka - potoczne określenie okrągłej garnizonowej czapki garnizonowej z barwnym otokiem noszonej w pułkach szwoleżerów.

T

Taczanka - czterokołowy lekki wózek, powożony z kozła (siedzenie powożącego), do przewozu ciężkiego karabinu maszynowego lub sprzętu łączności. Taczanka nowszego typu była łączona przegubowo z dwóch dwukołowych części.

Temblak - skórzany lub ozdobny rzemień, zakończony chwastem przywiązany do rękojeści szabli, zakładany na przegub ręki jako zabezpieczenie przed zgubieniem broni. Rzemień na uchwycie lancy ułatwiający wożenie jej w marszu konnym.

Terlica - szkielet siodła wojskowego.

Trefle - pętle do sznura na czapkach wojsk wielkopolskich.

Troczenie - rozmieszczenie na koniu przy siodle elementów wyposażenie żołnierskiego.

Trzepaczki - potoczna nazwa naramienników oficerskich wprowadzonych w 1917 r.

Tybinki - część siodła, płaty skórzane przymocowane do terlicy, chroniące nogi jeźdźca i boki konia.

Kawalerzysta · Gość

U

Ujeżdżalnia - maneż, teren do ćwiczeń jazdy konnej.

Ułan - szeregowiec w pułkach ułanów.

Ułanka - dawny typ kurtki kawaleryjskiej z rabatami.

Uwiąz - rzemień przypięty do ogłowia, zwinięty podczas jazdy, podczas postoju służący do przywiązywania konia.

Uzda - ogłowie konia wraz z wodzami, kiełznem i uwiązem.

Uździenica - rzemienie opinające głowę konia, składające się z dwóch policzków, nachrapnika, podbródka, wiązadła, podgardla.

W

Wachmistrz - stopień w kawalerii, odpowiednik sierżanta.

Wędzidło - łagodnie działające kiełzno.

Wężyk - haft ze srebrnego galonu na kołnierzach żołnierzy Wojska Polskiego, nawiązujący do czerwonych wężyków na mundurach żołnierzy Legionów Polskich. Wężyk generalski na czapkach i rękawach mundurów.

Wodze - rzemienie trzymane przez jeźdźca przymocowane do kiełzna, służące do powodowania koniem.

Woltyżerka - ćwiczenia gimnastyczne wykonywane na galopującym koniu.

Z

Zagon - działanie oddziału konnego na tyłach przeciwnika.

Zastęp - grupa jeźdźców jeżdżąca na maneżu.

Ż

Żabka - skórzany uchwyt na szablę lub bagnet, umożliwiający przypięcie ich bezpośrednio do pasa w pozycji pionowej.